Kötücül Mazlumlar

 

Kendime alenen feminist diyecek cüretkârlığa sahip değilim. Özellikle bilginin korkutucu derecede hızlı yayıldığı bu dönemde insanın kendine bir sıfat koyması büyük cesaret istiyor. Her an benden bilgili birinin çıkıp, amansızca beni eleştirmesini bekliyorum. Bu korkum yersiz de değil. Önü durdurulamaz korkum, sosyal medya platformlarında paylaştığım masum yorumlara gelen nefret söylemleriyle doğdu. Bundan dolayıdır, kendime bir sıfat takamıyorum. Marksist desem, birisi çıkıp hayır Fenerbahçeliler Marksist olamaz diyor. Ne alaka, konu oraya nasıl geldi dememe kalmadan, giydiğim gocukların fotoğrafını biri önüme çıkartıp bu markayı giyip kendine nasıl Marksist dersin diyor. Her taraftan kurşunların geldiği muharebede, ben, kendimi, çapraz ateşin ortasında buluyorum. Kafamı sağa çeviriyorum, hayvan düşmanıyım, sola çeviriyorum kapitalist düzenin yozlaşmış bir ürünüyüm. Önüme bakmak istiyorum, bu sefer de reklamlar benim aylar önce beğendiğim ama enflasyonun acımasız ve soğuk tokadıyla alamadığım parfümü gözüme iliştiriyor. Ben de bükemediğim eli öpüyorum ve bilgisayarımı kapatıp çay yapıyorum. Bakay’ın Delirtilen Kadınlar’da resmettiği kadınlar gibi bir tür edilgen edici bir güce maruz kalıyorum. Edilgen bırakılmaktan rahatsızlık duysam da yaşadığım tatsız internet serüveninde, kadınların geçmişte yaşadığı zulmün, minyatür bir yansımasını görüyorum. Bu zararsız gözüken serüvenleri inceledikçe de Bakay’ın Mary Wolfstonecraft’ın determinist bakış açısına yaptığı imaları daha net görmeye başladım. Fakat eşelemek istediğim konu bu determinist açının feminist bağlama nasıl yansıdığı değil. Kurcalamak istediğim konu, mazlumların nasıl baskılandığı sorusu da değil. Ben, Wolfstonecraft’ın ya da Bakay’ın acımasız determinist dürbünüyle kötü adam kostümü içerisindeki mazlumları incelemek istiyorum.

Determinist düşüncenin temelinde hür iradenin varlığını bir illüzyona indirgemek ya da reddetmek var. Zira, determinizm, esansında nedensellik ilkesini merkezine alıyor. Bir topu havada gören bir determinist, o topun kaderinin havada olduğunu söylemez. Determinist kişi, topu havaya fırlattıran neden sonuç zincirlemesiyle ilgilenir. Ben, internet mecrasındaki tedirginliğimi insanların anonimken fevri ve tahammülsüz davranışlarına bağlayabildim. On dokuzuncu yüzyıl kadınlarının eğitimden mahrum kalmalarını ataerkil düzenin baskılayıcı etkisinin bir ürünü olduğunu da anlayabildim. Fakat bu neden sonuç ilişkilerini kurarken, tek boyutlu düşünüyorum. Başka bir değişle, Wolfstonecraft’tan ve Bakay’dan ödünç almak istediğim o determinist dürbünü doğru kullanamıyorum. Bu iki değerli yazarın kemiklerini sızlatmamak ve hakkıyla bu dürbünü kullanabilmem için bu baskılanma hikayelerine çift taraftan bakmam gerekiyor. Dolayısıyla dürbünü biraz uzaklaştırıp, baskılayan tarafı yani kötü adamları da incelemeliyim. Bu kötü adamların arasında her kesimden, her türden insan var. Onlar, fütursuzca azınlıkları, mazlumları ve kadınları eziyor, yeri geliyor yaftalıyor, duvardan duvara vuruyor. Bu görüntü benim midemi ne kadar bulandırsa da katlanmak zorundayım zira sorunun temelini anlamak için eleştirmekten öte yapmam gereken bir şey var. O da anlamak. Kötünün niye kötü olduğu pek sık sorulmuyor zira kötü olmak için bir tür güç gerektiği varsayılıyor. Fakat, Bakay’ın kitabında kadınlara yapılan zulümlerin yanında çevresel faktörlerin önemi, bana, bu güç denilen kavramın iradeden farklı olduğunun fark ettirdi. Bu güç ile irade illüzyonunun arkasına saklanıp, baskılayanları dur durak bilmeden yargılıyor, rencide ediyor, eleştiriyoruz. Nihayetinde, elinde muazzam güçlere sahip olan herkesin bu gücü kontrol edebileceğini varsayıyoruz. Elbette, dilimin varmaya çalıştığı nokta baskılayanların masumluğu değil. Ortak bir alanda buluşmaya, iki tarafı da suçlamamaya çalışıyorum. Erkeklerin, kadınların üzerindeki haksız egemenliği fiziksel farklılıkların bir ürünü. Azınlıkların maruz kaldığı zulümler, savaş zamanı öne sürülen aşırı vatansever fikirlerin bir ürünü. Daha nice örnek var ama resmetmeye çalıştığım tuvali örneklerle doldurabileceğimi düşünmüyorum. Çevresel faktörlerin üzerimizde oluşturduğu etkinin bir tepkimesiyiz. Nasıl şekillendiğimiz yaşadıklarımıza bağlı ki bunlar da her zaman bizim kontrolümüz altında olmayabiliyor. Bu salgının yaşanması ve benim gitgide utangaç, çekingen birine dönüşüyor olmam yaşadığımız çevreye uyum sağlamaya olan yatkınlığımızın bir örneği. Eminim ki, Aristo bu dönemde yaşamış olsaydı, kadınlarla erkeklerin bariz eşitliğini savunurdu. Fakat maalesef ki antik yunanda yaşadı ve kadınlara, erkeğin eksik varlıklarıymış gibi baktı. Ve maalesef ki bazı insanlar talihsiz mahallelerde, talihsiz insanların yanında olarak, onları dinleyerek büyüyor. Sonucunda da kötü adam kostümü giyen mazlumlara dönüşüp diğer mazlumları dönüştürüyorlar.

Kötücül davranışların nedenlerini bilmek onları meşrulaştırmasa da onlara duyacağımız kini ve nefreti örseleyebilir ki bu da onlara yardımcı olmamızı sağlayabilir. Zira, sağlıklı kimsenin bilinçli haliyle kötü olmak istediğini düşünmüyorum, daha doğrusu düşünmek istemiyorum. Kadın ve erkek arasındaki eşitlik o talihsizlere, eğitimli ve farkındalığı yüksek insanlara bariz geldiği kadar açık gelmiyor. Irk ve ulus kavramının bireyin insanlığına bir şey katıp katmadığını anlayamayabiliyorlar. Bu farkındalıkların eksikliğinin onların kötücül niyetlerinden kaynaklandığını düşünmüyorum. Tam da bu sebepten onlara kötü adam kostümü içerisinde mazlumlar diyorum. Onlar da tıpkı diğerleri gibi mazlum çünkü anlayamıyorlar, çünkü anlamaları gerektiğini bilmiyorlar.

Bakay, G. (2019). Delirtilen Kadınlar (Vol. 2). İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi.